بررسی تاثیر عملیات آبخیزداری بر تغییرات کمی و کیفی منابع آب‌های زیرزمینی در حوزه آبخیز بودجان دهاقان

این پژوهش، با هدف بررسی تاثیر سازه‌های احداث ­شده در رودخانه بودجان بر کمیت و کیفیت منابع آب منطقه انجام شد. این رودخانه، یکی از سرشاخه‌­های رودخانه شور-دهاقان بوده، حوضه آن نقش مهمی در تامین آب اراضی پائین‌دست دارد. در این راستا، داده‌های هواشناسی، هیدرومتری و سایر اطلاعات و نقشه­‌ها جمع‌آوری شد. حجم مخازن پشت بندهای احداثی و همچنین، میزان بارندگی طی دو سال اجرای پژوهش در باران‌سنج‌های تعبیه ­شده در حوضه اندازه­‌گیری و با انجام مطالعات میدانی و ارزیابی از شرایط هیدرولوژیکی حوضه، بیلان آبی محاسبه شد. نتایج نشان داد که میزان مصرف آب کشاورزی در این حوضه، حدود 17 میلیون متر مکعب می‌­باشد. چنانچه این مقدار از حجم آب ناشی از نزولات جوی (حدود 26.6 میلیون متر مکعب) کسر شود، باقی‌مانده 9.6 میلیون متر مکعب آب مازادی است که می‌تواند در اراضی زیردست مورد استفاده قرار ‌گیرد. به ­این ­ترتیب نقش این حوضه در تامین آب مناطق زیردست مشخص می­شود که برای کشت 1600 هکتار گندم با فرض 6000 متر مکعب آب مصرفی برای هر هکتار کافی است. احداث بندها با کاهش سرعت جریان آب، اثرات مخرب سیلاب‌های فصلی رودخانه را کاهش داده، با افزایش زمان نفوذ آب، سبب تغذیه بهتر آبخوان منطقه شده‌­اند. حجم کم مخازن آب پشت بندهای احداثی، اختلالی در تامین آب مناطق زیردست ایجاد نکرده ‌است، ولی عدم مدیریت صحیح پس از اجرای این عملیات و توسعه بی­‌رویه باغات و اراضی کشاورزی به‌دلیل سهولت دسترسی به آب، زنگ خطری است که تمامی نتایج مثبت عملیات آبخیزداری را که با صرف هزینه بسیار زیاد اجرا شده را تحت‌الشعاع قرار داده ‌است.